W sprawach takich konieczne jest wyczerpanie wszystkich krajowych środków odwoławczych, zarówno zwyczajnych, jak i nadzwyczajnych. Brak skorzystania trybu z trybu odwoławczego czyni skargę niedopuszczalną.
Podstawą skargi musi być naruszenie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności lub tzw. protokołów dodatkowych. Naruszenie to nie skutkuje zmianą ani uchyleniem zaskarżonego orzeczenia, natomiast może prowadzić do przyznania odszkodowania i zadośćuczynienia od państwa-strony Konwencji, które dopuściło się jej naruszenia. W postępowaniu przed Trybunałem w Strasburgu możliwe jest także zawarcie ugody z państwem.
Postępowanie wolne jest od opłat, natomiast ważne jest spełnienie ścisłych wymogów formalnych i merytorycznych oraz dołączenie odpowiednich dokumentów przedstawiających przebieg postępowania krajowego.
Termin do wniesienia skargi wynosi obecnie 4 miesiące od wydania orzeczenia, ale w niektórych wypadkach należy go liczyć od daty doręczenia orzeczenia (jeżeli jest wydane na posiedzeniu niejawnym i doręczane z urzędu).
ECTP nie może wydać orzeczenia merytorycznie zmieniającego orzeczenie krajowe ; nie wydaje również orzeczeń o charakterze kasatoryjnym. Postępowanie zmierza jedynie do ustalenia naruszenia Konwencji, a następnie – odpowiedzialności odszkodowawczej państwa.
Skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu – podstawowe informacje
Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPC), mający swoją siedzibę w Strasburgu, jest międzynarodowym sądem powołanym do ochrony praw człowieka w Europie. Skargi kierowane do ETPC mogą wnosić zarówno osoby indywidualne, jak i organizacje, a także grupy osób, które uważają, że zostały naruszone ich prawa chronione przez Europejską Konwencję Praw Człowieka (EKPC). W niniejszym artykule wyjaśniamy, jakie są zasady składania skargi, jak przebiega procedura oraz na co należy zwrócić uwagę, przygotowując wniosek.
Kto może złożyć skargę do ETPC?
Złożenie skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka jest możliwe dla każdej osoby fizycznej, organizacji lub grupy osób, które są ofiarami naruszenia praw zawartych w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka lub jej protokołach. Co ważne, w skardze może zostać wskazane wyłącznie państwo, które ratyfikowało EKPC i którego działanie lub zaniechanie jest przyczyną domniemanego naruszenia.
Jakie sprawy mogą być przedmiotem skargi?
Skargi składane do ETPC dotyczą różnych praw zagwarantowanych w Konwencji, m.in. prawa do życia, wolności, sprawiedliwego procesu, prywatności, wolności wyznania, zakazu tortur, zakazu dyskryminacji i wielu innych praw podstawowych. Trybunał rozpatruje skargi, jeśli istnieją podstawy do uznania, że doszło do naruszenia jednego lub kilku praw zawartych w EKPC.
Warunki dopuszczalności skargi
Przygotowując skargę do ETPC, należy pamiętać o spełnieniu kilku kluczowych warunków. ETPC rozpatruje jedynie te sprawy, które spełniają wszystkie kryteria dopuszczalności, takie jak:
- Wyczerpanie krajowej drogi prawnej – aby złożyć skargę, skarżący musi najpierw wykorzystać wszystkie dostępne środki prawne w kraju, w którym doszło do naruszenia. Oznacza to, że skarżący powinien skierować sprawę do wszystkich odpowiednich sądów i instytucji krajowych, w tym również sądów apelacyjnych, a także sądu najwyższego, jeśli to konieczne.
- Terminowość skargi – skargę do ETPC należy złożyć w ciągu 4 miesięcy od daty ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy na poziomie krajowym. Jest to kluczowy warunek, którego nieprzestrzeganie może skutkować odrzuceniem skargi.
- Bycie bezpośrednią ofiarą naruszenia – skarga musi dotyczyć osoby lub grupy osób, które są bezpośrednio dotknięte przez domniemane naruszenie. ETPC nie rozpatruje skarg teoretycznych ani wniesionych przez osoby trzecie, które nie zostały bezpośrednio pokrzywdzone.
- Znaczący uszczerbek – ETPC może odrzucić skargi dotyczące naruszeń, które nie spowodowały znaczącego uszczerbku dla skarżącego. Celem tego warunku jest skupienie się na sprawach poważniejszych, mających istotne konsekwencje dla skarżącego.
Jak przebiega proces składania skargi?
Procedura składania skargi do ETPC składa się z kilku kroków:
- Wypełnienie formularza skargi – skarga do Trybunału musi być sporządzona na specjalnym formularzu, dostępnym na stronie internetowej ETPC. Formularz wymaga szczegółowego opisania naruszeń oraz przedstawienia okoliczności sprawy. Należy dołączyć również wszystkie istotne dokumenty, takie jak wyroki sądów krajowych.
- Złożenie skargi do ETPC – formularz skargi, wraz z załącznikami, należy przesłać pocztą na adres Trybunału w Strasburgu. Skarga musi być kompletna i zawierać wszystkie wymagane informacje oraz dokumenty.
- Wstępna ocena skargi – po otrzymaniu skargi ETPC dokonuje jej wstępnej oceny pod kątem spełnienia warunków dopuszczalności. Jeśli skarga spełnia wszystkie wymogi, przechodzi do dalszego rozpoznania. W przeciwnym razie może zostać odrzucona bez rozpoznania merytorycznego.
- Rozpoznanie merytoryczne – w przypadku zaakceptowania skargi Trybunał przystępuje do jej szczegółowego rozpoznania. ETPC może prowadzić postępowanie pisemne lub wyznaczyć rozprawę. Strony przedstawiają swoje stanowiska, a Trybunał bada okoliczności sprawy.
- Wydanie orzeczenia – po rozpatrzeniu skargi ETPC wydaje wyrok, który jest wiążący dla państwa, przeciwko któremu wniesiono skargę. Jeśli Trybunał uzna, że doszło do naruszenia, może nakazać państwu podjęcie działań naprawczych lub przyznanie odszkodowania skarżącemu.
Jakie mogą być skutki wyroku ETPC?
Wyroki Europejskiego Trybunału Praw Człowieka są wiążące dla państw członkowskich Rady Europy, które są stronami Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Państwo, które przegrało sprawę, jest zobowiązane do wykonania wyroku ETPC i podjęcia odpowiednich kroków w celu naprawienia sytuacji skarżącego. Oznacza to na przykład wypłatę odszkodowania lub zmianę przepisów krajowych, które doprowadziły do naruszenia. Ponadto ETPC może zalecić państwu wprowadzenie reform, które zapobiegną podobnym naruszeniom w przyszłości.
Dlaczego warto skorzystać z pomocy adwokata?
Sporządzenie skutecznej skargi do ETPC wymaga nie tylko szczegółowej wiedzy na temat procedur Trybunału, ale także znajomości interpretacji przepisów Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Profesjonalna kancelaria prawna może pomóc w prawidłowym przygotowaniu skargi, przedstawieniu niezbędnych dowodów i argumentów oraz poprowadzeniu sprawy na każdym etapie postępowania. Współpraca z doświadczonym prawnikiem zwiększa szanse na sukces w skomplikowanym postępowaniu przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka.
Zapraszamy do kontaktu z kancelarią, jeśli chcą Państwo uzyskać pomoc w sprawach dotyczących naruszeń praw człowieka i skarg do ETPC. Nasza kancelaria oferuje kompleksowe wsparcie prawne, od analizy sprawy, przez przygotowanie dokumentacji, aż po reprezentację przed Trybunałem.